Chorążycki Julian Eliasz (1885-1943)


Urodził się w Szawlach na Litwie, w żydowskiej rodzinie Juliana i Anny. W celu zdobycia edukacji został wysłany do Warszawy. W 1905 r. Juliana Eliasza wydalono z gimnazjum za udział w strajku szkolnym, udało mu się jednak ukończyć szkołę średnią w Petersburgu. Następnie studiował medycynę w Monachium, jego praca dyplomowa dotyczyła stwardnienia rozsianego. W czasie I wojny światowej jako lekarz powołany został do wojska rosyjskiego. Po odzyskaniu niepodległości służył w Wojsku Polskim, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, następnie był oficerem rezerwy warszawskiego 1 Batalionu Sanitarnego.  Przede wszystkim jednak zajmował się prywatną praktyką lekarską, wyspecjalizował się w laryngologii.

Jego asymilacja wyraziła się m.in. zmianą wyznania na katolickie.

W czasie II wojny światowej znalazł się w getcie warszawskim, gdzie pracował jako lekarz. W 1942 roku trafił do Obozu Zagłady Treblinka II. Niemcy przeznaczyli go do obsługi esesmanów, swoje stanowisko wykorzystywał po to, by nieść pomoc więźniom. Włączył się także w działalność konspiracyjną, był jednym z współzałożycieli tzw. Komitetu Organizacyjnego, który dążył do wybuchu powstania (do czego doszło w sierpniu 1943 r.). W kwietniu 1943 r. zastępca komendanta obozu Kurt Franz znalazł przy Chorążyckim dużą sumę pieniędzy, za co karano śmiercią. Prawdopodobnie między więźniem a Niemcem wywiązała się bójka, podczas której lekarz zażył truciznę, by nie wydać współwięźniów.

Był żonaty z Rozalią z Lewenfiszów, miał córkę.

W 1945 roku Julian Eliasz Chorążycki został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Walecznych.

Arad Y., Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps, Bloomington & Indianapolis, 1999.

Willenberg: Bunt w Treblince. Warszawa, 2016.

Julian Chorążycki – Wikipedia, wolna encyklopedia [dostęp: 02.05.2023]

Chorążycki Julian Eliasz – Muzeum Treblinka [dostęp: 02.05.2023]