Urodzony 15 lipca 1871 roku w zaborze rosyjskim, w Warszawie, a zmarł 21 lutego 1958 r. w Waszyngtonie. Pochodził ze spolszczonej rodziny saksońskiej – z Artztów. Jego przodkowie przybyli na tereny dawnej Rzeczypospolitej w XVII wieku z Wirtembergii. Właśnie pod takim nazwiskiem figuruje na liście uczniów Królewskiego Gimnazjum w Inowrocławiu (Königliches Gymnasium zu Inowrazlaw), gdzie też uczył się w latach 1881-1884. W później pobierał naukę w gimnazjum Athénée w Liège, które ukończył wraz z egzaminem maturalnym w 1888 roku. Roku tegoż samego rozpoczął studia w zakresie matematyki i fizyki w Liège. Po roku jednak przeniósł się do Paryża, gdzie też zajął się chemią i geologią na Collège de France i Szkole Górniczej w Sorbonie.  Nie jest to bynajmniej koniec jego kariery naukowej, gdyż kształcił się również w dziedzinie meteorologii i geologi w Londynie, Edynburgu i Zurychu. W 1893 dostał pracę jako asystent w Katedrze Chemii na uniwersytecie w Liège pod kierunkiem profesora Walthera Springa.

Choć jego kariera przedstawiała się jako międzynarodowa, nie wyrzekł się polskiej kultury, a z Polonią mieszkającą we Francji utrzymywał stały kontakt (m. in. z Marią Skłodowską). Nie można odmówić mu patriotyzmu, którego przykładem było uzyskanie zgody od rządu belgijskiego na spolszczenie swojego nazwiska Artz na Arctowski. To pod tym drugim publikował swoje prace naukowe.

W 1900 Arctowski wziął ślub z Arian Jane Addy, amerykańską piosenkarką śpiewaczką operową. Za jego sprawą artystka przeprowadziła się do Belgii i rozpoczęła karierę w Europie. To dzięki jej zapleczu finansowemu kobieta mogła wesprzeć męża w początkowych etapach naukowej kariery. W późniejszym okresie małżeństwo aktywnie włączyło się w szeroko pojętą działalność polonijną. Wspierali uchodźców wojenny i organizowali wykłady, na których promowali polską historię, kulturę, a także naukę.

W latach 1897-1899 Henryk Arctowski wziął udział w Belgijskiej Wyprawie Antarktycznej. Nie był jedynie jednym z badaczy, ale również pomagał zorganizować fundusze na zorganizowanie przedsięwzięcia. W trakcie ekspedycji pełnił funkcję kierownika naukowego, gdzie m. in. prowadził badania geologiczne, glacjologiczne, meteorologiczne i oceanologiczne. Dzięki jego całorocznym badaniom meteorologicznym ustalono, że Antarktyda jest jeszcze chłodniejsza, niż do tamtej pory sądzono. Arctowski jako pierwszy dostrzegł również analogię w budowie geologicznej Andów Południowych i archipelagów u czubka Półwyspu Antarktycznego oraz gór na jego powierzchni.

Od 1899 do 1911 roku Arctowski kierował stacją meteorologiczną Belgijskiego Królewskiego Obserwatorium w Uccle, gdzie też opracował materiały badawcze z wyprawy do Antarktyki. W tym samym czasie prowadził międzynarodową działalność naukową, której celem było propagowanie wiedzy o najmniej znanym kontynencie na Ziemi. Między innymi opracował projekty siedzi placówek meteorologicznych wokół Antarktydy czy wyprawy transantarktycznej przez biegun południowy z zastosowaniem mechanicznego środka lokomocji.

W 1907 roku wystąpił do rządu belgijskiego z propozycją zorganizowania kolejnej wyprawy na kontynent Antarktydy, acz nie dopiął swego z racji sytuacji politycznej w Kongu.

Arctowski podjął się również zorganizowania działu przyrodniczego w New York Public Library, w latach 1911-1919, gdzie też pełnił funkcję jej dyrektora. W tym okresie prowadził badnia nad wpływem zmian klimatu na wydajność rolnictwa. Wydał też szereg prac z zakresu heliogeofizyki i strefowości plam słonecznych.

W trakcie pierwszej wojny światowej żywo angażował się w sprawy Polski. Gdy powstała Instytucja do Spraw Pokoju zgłosił się do Komisji Dla Spraw Polski. Opracował wtedy obszerny, składający się z czternastu części Raport o Polsce (Report on Poland, compiled for the use of the American Delegation to the Peace Conference). Przedstawiał on szczegółową sytuację demograficzną, gospodarczą, historyczną, kulturową i polityczną kraju. Współpracował także z polską delegacją w latach 1919-1920 podczas rokowań w Wersalu pod Paryżem. Pełnił wówczas funkcję doradcy Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego.

W 1920 roku Arctowski zamieszkał wraz z małżonką w Odrodzonej Polsce. Z racji tego, że chciał poświęcić się pracy naukowej, odmówił stanowiska urzędu Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Miast tego został profesorem na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.

W 1921 rok objął Katedrę Geofizyki i Meteorologii, przekształconą wkrótce w Instytut. Jej kierownikiem pozostał do wybuchu drugiej wojny światowej. Stworzył wówczas jedyną placówkę w II Rzeczypospolitej, która badała m. in. ropę naftową w Karpatach czy zajmowała się wahaniami klimatu bądź aerologią na potrzeby szybownictwa.

Henryk Arctowski został przyjęty w poczet członków Polskiej Akademii Umiejętności w 1935 roku. Z ramienia tejże instytucji oraz Uniwersytetu Jana Kazimierza uczony razem z żoną wyjechali w sierpniu 1939 roku do Waszyngtonu. Profesor, jako przewodniczący Komisji Zmian Klimatu, miał według planów wziąć udział w Kongresie Międzynarodowej Unii Geodezyjno-Geofizycznej. Wybuch drugiej wojny światowej jednak przekreślił dalsze plany naukowe profesora w Polsce i uniemożliwił rodzinie Arctowskich powrót do kraju. Osiedli na stałe w Stanach Zjednoczonych, których obywatelstwo otrzymali w 1940 roku.

W 1939 roku Arctowski otrzymał posadę w Smithsonian Institution w Waszyngtonie, gdzie też przyszło mu pracować do 1950 roku. Prowadził w tym czasie badania w dziedzinie promieniowania słonecznego, a w szczególności zmian stałej słonecznej i ich wpływu na zmiany pogody.

Mimo emigracji państwo Arctowscy angażowali się w życie polonijne i wspomagali rodaków w kraju. Między innymi wysyłali książki do instytucji naukowych w Polsce a także organizowali wydarzenia promujące polską kulturę. Przykładem takiego heppeningu  jest nowojorska akademia w 1943 roku z okazji 400. rocznicy śmierci Mikołaja Kopernika.

Henryk Bolesław Arctowski zmarł 21 lutego 1958 roku w Waszyngtonie, a kilkanaście tygodni później odeszła również jego żona. Prochy obojga, zgodnie z ostatnią wolą profesora, zostały sprowadzone do Warszawy w 1960 roku, gdzie też spoczęły na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

GM