Gebethner Jan Robert (1860-1910)


Urodzony 25 października 1860 w Warszawie, a zmarł 22 września 1910 tamże. Pochodził ze spolonizowanej niemieckiej rodziny, która przybyła nad Wisłę w XVII wieku. Jego ojciec, Gustawa Adolf, przebranżowił się z tkacza na księgarza. Jego matką była Teofila Katarzyna Trzetrzewińska h. Tępa Podkowa.

Jan Rober Gebethner ukończył gimnazjum w Brzegu, a następnie kształcił się na Wydziale Handlowym Politechniki Ryskiej. Podczas studiów został członkiem korporacji akademickiej Arkonia, która zrzeszała studentów pochodzenia polskiego w Rydze.

Gdy w 1888 roku otrzymał dyplom, rozpoczął pracę w rodzinnej firmie Gebethner i Wolff, gdzie początkowo pracował jako prowadzący działu ilustracyjnego „Tygodnika Ilustrowanego”. Od tamtego czasu pracował na różnych stanowiskach, gromadząc doświadczenie. Przydało się ono, gdy w 1901 roku, po śmierci ojca, został współwłaścicielem wydawnictwa „Geberthner i Wollf” razem z Augustem Robertem Wolffem i jego synem, Józefem.

Firma znacząco poszerzyła swoją działalność na polu oświatowym i szkolnym, kierując się zasadą pracy u podstaw. Zaczęto wydawać serie takie jak: „Biblioteczka Uniwersytetów Ludowych i Młodzieży szkolnej”, „Wybór Pisarzów Polskich dla Domu i Szkoły” oraz „Teatr Amatorski”.

Jednym z ważniejszych wydawnictw wówczas był przewodnik biograficzny Gebethnera i Wolffa. Ukazywał się on w latach 1901-1913. Prócz niego jednym z flagowych wydawnictw spółki była „Biografia Polska XIX stulecia” Karola Estreichera.

Wraz z rozwojem firmy,  w 1906 roku jej siedziba przeniosła się na ulicę Zgody w Warszawie, gdzie też stanął nowy gmach, gdzie umieszczono centralę, dział wydawnictw, nową księgarnie, a także redakcję – Tygodnika Ilustrowanego. W 1908 roku z kolei firma rozpoczęła współpracę z polonią w Ameryce.

Jan Robert prócz zawziętości w pracy, był także wielkim społecznikiem. Udzielał się w wielu organizacjach. Swoje pierwsze kroki stawiał w wyżej wspomnianej Arkonii, a po powrocie do Warszawy zainicjował powstanie a także został pierwszym prezesem  Stowarzyszenia Filistrów Arkonii. Pełnił również funkcję sędziego handlowego, szczycił się godnością podstarszego w Zgromadzeniu Kupców, a także zyskał członkostwo w Börsenverein der Deutschen Buchhändler. Prócz tego brał udział w IV Międzynarodowym Kongresie Wydawców. Prócz tego w latach 1905-1908 pełnił funkcję prezesa Delegacji Księgarskiej przy Sekcji V Warszawskiego Oddziału Towarzystwa Popierania Przemysłu i Handlu. Podczas swojego życia pełnił również funkcję wiceprezesa Związku Księgarzy Polskich i członkiem Komisji Rewizyjnej Towarzystwa Biblioteki Publicznej w Warszawie.

Był ożeniony z Marią Herse, z którą miał trzech synów – Stanisława, Tadeusza (który był wieloletnim członkiem i pierwszym prezesem Polonii Warszawa)  i Wacława Roberta – oraz dwie córki – Marię i Hannę.

Zmarł w Warszawie, a jego ciało zostało pochowane w grobie rodziny Gebethnerów na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (rząd 19 miejsce 10).